Διατηρετέες Mνήμες της Αθήνας
Μόλις το βλέμμα σου αποκτήσει μια εξοικείωση, σε κάθε διαδρομή, σε κάθε περπάτημα στις γειτονιές της πόλης, εντοπίζεις τουλάχιστον ένα ενδιαφέρον κτίριο. Κτίρια νεοκλασικά, εκλεκτικιστικά, αρτ νουβό, λαϊκής αρχιτεκτονικής, μοντέρνα της δεκαετίας του ‘30, ξεπετάγονται μπροστά σου. Αρκετά από αυτά είναι εγκαταλειμμένα, άλλα καλοδιατηρημένα και φροντισμένα, τα περισσότερα όμως συνεχίζουν να ανασαίνουν ανάμεσα σε πολυώροφες πολυκατοικίες∙ βλέπεις ένα φως να αχνοφαίνεται πίσω από ένα παράθυρο, ακούς συζητήσεις από ένα στενό μπαλκόνι που χωράει μόλις δύο άτομα, παιδικά γέλια από ένα περιφραγμένο αίθριο.
Μέχρι πριν από το 2013, όλα αυτά τα κτίρια, όσα δηλαδή διασώθηκαν από τις μαζικές κατεδαφίσεις της δεκαετίας του ’50 και του ’60, ήταν απλώς σημεία στον χάρτη της πόλης, κτίρια-σύμβολα μιας άλλης εποχής. Δεν είχε γίνει ποτέ προσπάθεια συνολικής καταγραφής και τεκμηρίωσής τους για τη δημιουργία ενός αρχείου, ως απαραίτητη προϋπόθεση για τη διάσωσή τους. Ώσπου, η ΑΜΚΕ ΜΟΝUMENTA, με αποκλειστική δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ), ανέλαβε δράση.
Από το 2013 και για 7 χρόνια, η ομάδα συνεργατών της MONUMENTA που αποτελείται από επαγγελματίες διαφορετικών ειδικοτήτων, όπως αρχαιολόγους, αρχιτέκτονες και πολιτικούς μηχανικούς, ξεκίνησαν επιτόπια έρευνα, περπατώντας κάθε γωνιά της Αθήνας, και συγκεκριμένα στις 7 δημοτικές κοινότητές της. Συνέλεξαν αρχεία, πληροφορίες, φωτογράφισαν και κατέγραψαν πάνω από 10.600 κτίρια. Σε αυτήν την προσπάθεια δεν ήταν μόνοι τους. Περισσότεροι από 300 εθελοντές αφιέρωσαν ώρες από τον προσωπικό τους χρόνο για να βοηθήσουν, ενώ συμμετείχε και η τοπική κοινωνία, άνθρωποι που με χαρά απαντούσαν σε ερωτήσεις των εθελοντών και συνεργατών της MONUMENTA για τα κτίρια της γειτονιάς τους. Παράλληλα, o οργανισμός αποφάσισε να εμπλέξει όσο το δυνατόν περισσότερο κόσμο σε αυτή τη συλλογική προσπάθεια ανάδειξης και διάσωσης της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς της πόλης μας, διοργανώνοντας εκπαιδευτικές δράσεις σε σχολεία, εκδηλώσεις και ξεναγήσεις.
“Τα σπίτια δεν είναι μόνο το κέλυφός τους είναι οι άνθρωποι που ζουν μέσα”, λέει χαρακτηριστικά η κα. Ειρήνη Γρατσία, επικεφαλής της MONUMENTΑ. Έτσι πέρα από τη φωτογράφιση και τη λεπτομερή καταγραφή στοιχείων για την κατασκευή, το έτος ανέγερσης, τον αρχιτεκτονικό ρυθμό, την κατάσταση διατήρησης, έγινε παράλληλα και συστηματικά η συλλογή προφορικών ιστοριών. Ιστορίες ενοίκων που δεν μιλούν μόνο για το κτίριο, αλλά σκιαγραφούν τη ζωή μιας άλλης εποχής, μιας άλλης Αθήνας.
“Και στην ουσία η αυλή του σπιτιού μας που είχε πάντα την πρόσοψη εδώ στην Πόντου, ήταν στη Μιχαλακοπούλου και έβγαινε από εκεί […]. Εγώ τη θυμάμαι τη Μιχαλακοπούλου ως ποτάμι. Τη θυμάμαι μικρή που κατεβαίναμε την όχθη και βγαίναμε στην άλλη πλευρά και παίζαμε”, διηγείται η κα. Όλγα Καραμανώφ, σε μια από τις συνεντεύξεις κατοίκων από την ομάδα της ΜΟΝUMENTA.
Όλη αυτή η πολύτιμη πληροφορία που συμπυκνώνει την αρχιτεκτονική κληρονομιά της πόλης μας είναι συγκεντρωμένη και ελεύθερη για να την ανακαλύψεις στο docathens.org και στο app της ΜΟΝUMENTA (android και apple), ενώ σύντομα θα ολοκληρωθεί η έκδοση “Ανιχνεύοντας της Αρχιτεκτονική της Αθήνας”.
Την επόμενη φορά που θα περιδιαβείς στους δρόμους της Αθήνας και θα συναντήσεις ένα κτίριο, μην το προσπεράσεις. Παρατήρησε τα μορφολογικά χαρακτηριστικά του, τα σημάδια ζωής του και γιατί όχι φωτογράφισέ το και μοιράσου το μέσα από το group που έχει δημιουργήσει η ΜΟΝUMENTA στο Facebook “κάθε ημέρα κι ένα σπίτι!”.
